Hoe hou je je staande in een chaotische wereld? Een dagelijkse vraag voor ieder van ons, maar ook een thema voor veel hedendaagse kunstenaars. De gratis tentoonstelling Artefact in het STUK in Leuven zoekt naar antwoorden, met een gevarieerd multimediaal festival.
Kunst die iets te vertellen heeft over onze tijd: Artefact in kunstencentrum het STUK in Leuven is er sterk in en brengt geregeld tentoonstellingen met hedendaagse kunst die tot nadenken aanzet. Dit keer is het vertrekpunt een vers uit Four quartets van de Amerikaans-Britse dichter en Nobelprijswinnaar T. S. Eliot: At the still point of the turning world.
Curator Karen Verschooren vertaalt dat als een vraag: “Hoe kan je wakker zijn te midden van alle onrust in de wereld en je toch staande houden”? Een herkenbare vraag, vult collega-curator Zeynep Kubat aan. “We leven in een wereld die helaas steeds repressiever is voor veel mensen; er is een ongelooflijke chaos van stemmen en meningen. Hoe vind je daar je weg in? In deze expo doen we een voorstel om te kijken naar kunst, te luisteren naar poëzie. Hoe vinden we ons eigen balancerend rustpunt in het hart van de storm? Om daar dan eens goed rond te kijken en dan weer in actie te schieten. Om het vuur brandend te houden.”
Kunstenaars doen dat op velerlei manieren, en die verscheidenheid kom je tegen als je door de nu eens verduisterde, dan weer heldere zalen van het STUK wandelt. De Oezbeekse Saodat Ismaelova en de native American Sky Hopinka zoeken met hun video’s een antwoord in hun voorouderlijke spiritualiteit. De Belgische Sophie Whettnall liet zich inspireren door het duizelingwekkende gebladerte van bomen en herschept die ervaring met oranje verf op enorme luchtige zijden doeken.
Een bijzondere trip, ook voor kinderen, is “Worlds away”. Je wandelt een tent binnen en je waant je onder water; je ziet bizarre zeewezens, je hoort geluiden én voelt allerlei trillingen. Anne Duk Hee Jordan is niet toevallig tegelijk kunstenaar, diepzeeduiker en therapeut. “Hoe begrijpen we de ecosystemen die ons omringen en hoe kunnen we daardoor nieuwe connecties aangaan met onszelf en met hen?” is de vraag die curator Zeynep Kubat zich stelt in deze installatie. Maar het is ook gewoon een leuke sensatie om je te laten meedrijven. “Totale ontspanning gegarandeerd”, lacht Karen Verschooren.
“Ondanks alles” strijd blijven voeren voor een menswaardig bestaan
(Geëngageerde) poëzie is nadrukkelijk aanwezig in veel werken. De Chileense Amerikaan Alfredo Jaar putte uit de gedichten van de Russische Anna Achmatova, over het geweld tijdens het Stalin-tijdperk, en maakte een neon-kunstwerk met haar verzen.
So much to do today:
kill memory,
kill pain,
turn heart to stone,
and yet prepare to live again.
Het zit ‘m in die and yet, zegt Karen Verschoore. Desondanks, misschien, en toch de energie vinden om de beweging te laten voortduren, om strijd te blijven voeren voor een menswaardig bestaan”.
Het “balancerend rustpunt in het midden van de storm” kan heel intiem zijn. Bijvoorbeeld in de poëtische dagboekschilderijtjes van de Belgische Arpaïs Du Bois of de meditatieve doeken van de Koreaanse Hyun-Sook Song, die aan kalligrafie doen denken. De hypnotiserende video “We’ll find you when the sun goes black” van de Belgische Anouk De Clercq brengt je dan weer in harmonie met de kosmos.
“Het is geen kumbaya-tentoonstelling, zo van: laten we allemaal samenkomen en de wereld wordt beter”, waarschuwt Karen Verschooren. “Er zit veel vuur en energie in, maar best wel ook kwaadheid, weerbarstigheid, en daardoor ook weerstand. Ik hoop dat mensen een stukje geheeld naar buiten wandelen, maar vooral ook vol energie, gevoed en wakker geschud”.
Artefact in het STUK in Leuven van 8 tot en met 25 februari. Behalve de gratis tentoonstelling met hedendaagse beeldende kunst is er ook een uitgebreid muziek- en klankprogramma en zijn er ook films over het thema. Alle info vind je hier.
Lees dit artikel ook op vrtnws.be.
kristien bonneure 