Het eeuwig jonge meisje van Egtved

Ze werd in 1921 door een Deense boer gevonden in een uitgeholde eikenstam, een boom die geveld werd in 1370 voor onze tijdrekening. Een meisje van een jaar of zestien uit de bronstijd. Haar geraamte was er niet meer, wel veel lang haar met een froufrou, tanden, vinger­nagels en een wonderlijke uitdossing: een wollen blotebuiktrui met korte mouwen, een bronzen buikplaat versierd met spiralen, een doorkijkrokje van touwfranje. De resten liggen nu in het Nationaal Museum in Kopenhagen.

Het meisje van Egtved komt ter sprake in het boek Over oude wegen van Mathijs Deen. Archeologen zijn verrukt over wat ze ons vertelt over haar tijd, cultuur en handelsroutes. Ze is geen individu meer, ze is deel van een groter geheel. Ze is van de aarde en de aarde is van haar. Letterlijk.

DNA is niet aangetroffen, maar wel iets anders. Strontiumisotopen van de plekken waar ze verbleven en gegeten heeft, zijn als gps-coördinaten opgeslagen in haar resten. Met de nieuwste technologie is ontdekt dat ze helemaal niet van Denemarken was, dit nationaal symboolmeisje. Ze heeft gereisd, en hoe! Via die isotopen in haar tanden weten we dat ze wellicht opgroeide in het Zwarte Woud, en de chemie in haar haren vertelt centimeter per centimeter dat ze de laatste twee jaar van haar korte leven over grote afstanden heen en weer reisde. Ze was een vreemdeling, een trekvogel, een transmigrant. Net zo beweeglijk en traceerbaar als een wolf met een chip.

Had ze iets te maken met de handel in koper, tin, barnsteen? Trouwde ze als ‘Duitse’ met een ‘Deen’? Was ze een zonnepriesteres, een danseres? Waarom werd ze met zoveel egards begraven in haar eik? Ze had een koperen armband om. Er lagen een kam en een vaatje bier bij haar, voor in het hiernamaals.

Wie was het meisje van Egtved? Haar naam, karakter, stem, gedachten, dromen, pijn, vreugde, littekens, positie in de groep: fascinerend hoe die individuele kenmerken zijn weggedreven in de rivier van de tijd, 3.500 jaar ver. En toch is er een draad gespannen. Wij zijn van dezelfde soort. We geven onze voormoeders en -vaders namen: Lucy of Ötzi. We boetseren een replica van de man van Spy.

Het meisje van Egtved spreekt tot de verbeelding: google eens en je vindt talrijke meiden uitgedost in haar sexy kleren. Nu ik erover nadenk, drakenkoningin Daenerys in Game of Thrones frequenteert blijkbaar dezelfde boetiek. Arte zond vorig jaar een documentaire uit met een levend meisje van Egtved, dat als een dappere Katniss Everdeen in The Hunger Games door woeste landschappen loopt. Om zich schoon te stomen kruipt ze in een zweethut. Iets wat ik ook weleens heb gedaan. Wat trekt me aan? Gelijkenis of verschil?

Ze kon niet telefoneren, maar wel reizen. Ze dronk geen latte ­macchiato, maar keek naar dezelfde maan.

Er is geen tekst, alleen de materie vertelt ons iets. Dingen zijn belangrijk. ‘Ze getuigen eerder van hele gemeenschappen en gecompliceerde processen dan van afzonderlijke gebeurtenissen’, zei Neil MacGregor van het British Museum, toen hij de geschiedenis vertelde in honderd voorwerpen. Wetenschappelijk onderzoek is cruciaal, maar je moet ook je verbeelding gebruiken en, waarom niet, je emoties beluisteren. Ik vind het verhaal van het meisje troostend en relativerend tegelijk.

Rond mijn nek draag ik een stukje barnsteen, het goud van het noorden uit de streek waar het meisje van Egtved begraven werd, de kostbaarste handelswaar van haar streek. Straks wordt het zomer en bloeit het duizendblad. Een takje van die bloem zat in haar eiken kist. Ze hoeft niet te verrijzen, laat haar maar tot me spreken in symbolen en mysteries, het meisje van Egtved, zo oud als mijn dochter. Ze hoeft niet te verrijzen, want ze is er nog, opgegaan in Moeder Aarde.

Kristien Bonneure is VRT-journalist. In de rubriek De verrijzenis zoeken we elke dag van de paasvakantie een goede reden om iemand uit de dood te laten opstaan.

Lees ook op De Standaard.